Wat is de betekenis van het BOB-model? Met het BOB-model haal je op een prettige en efficiënte manier het maximale uit de groep voor je besluitvormingsproces. Het BOB-model is ontwikkeld door Robert Bales en Fred Strodtbeck en splitst de besluitvorming in de volgende drie fasen:
- Beeldvorming
- Oordeelsvorming
- Besluitvorming
1. Beeldvorming (wat weten we?)
Vaak blijken mensen, wanneer ze over dezelfde informatie beschikken, tot vergelijkbare conclusies en besluiten te komen. Het doel van de eerste fase is dus om ervoor te zorgen dat alle deelnemers die bij de besluitvorming zijn betrokken over alle relevante informatie beschikken. Het is daarbij de kunst om zo min mogelijk informatie te laten liggen. In deze fase staat daarom het vergaren van informatie centraal. Bevraag de medewerkers, projectleden of managers voor wie je verantwoordelijk bent. Daarbij is het niet de bedoeling om een discussie met elkaar te hebben, maar om zoveel mogelijk informatie boven tafel te krijgen. Zoek vervolgens naar de feiten en verbanden achter deze feiten. Het gaat erom dat dit zo objectief mogelijk gebeurt. Mensen die een mening hebben over de feiten moeten daar even mee wachten. Wel kunnen beelden worden uitgewisseld óver gedachten, ideeën en mogelijkheden. Maar ook daarin geldt dat een discussie hierover (bijvoorbeeld over de vraag: wat voor beslissing moet worden genomen?) achterwege moet blijven.
De fase van beeldvorming wordt afgesloten als de informatie uitputtend is opgehaald. In complexe trajecten kan het nodig zijn om een tijdslimiet te stellen waarbinnen de informatie wordt opgehaald die van belang is voor de uiteindelijke besluitvorming. Dat kan op zichzelf al een belangrijke bijdrage leveren aan het komen tot een besluit. Besluitvormingsprocessen worden vaak uitgesteld in afwachting van nadere informatie, waarmee men ook de grip op het proces kwijtraakt.
Een tijdslimiet aan de beeldvorming kan helpen om grip te houden op het besluitvormingsproces
2. Oordeelsvorming (wat vinden we ervan?)
Mensen komen tot een oordeel op basis van diepere overtuigingen en ideeën, maar ook op basis van praktische ervaringen en gedachten over de effectiviteit van beslissingen. In de tweede fase worden deze referentiekaders uitgewisseld. Iedere betrokkenen wordt gevraagd naar zijn/haar oordeel. Een ieder krijgt de vraag wat hij/zij vindt van het voorstel op basis van de gegevens die nu voorliggen en welke overtuigingen, ideeën en ervaringen tot dat oordeel leiden.
Ook in deze fase is van een discussie geen sprake. Het gaat juist om de rijkheid aan oordelen en het verkennen van de diversiteit hierin. Daarbij zijn de achterliggende redenen om tot een oordeel te komen interessant. Vaak komen deze overeen. Er ontstaan verbanden tussen de perspectieven waarin argumentatieniveaus kunnen worden onderscheiden. Van belang is om in deze fase niet tot besluitvorming over te gaan. Door de besluitvorming uit te stellen is er ruimte voor deelnemers om zorgvuldig het eigen oordeel te formuleren. De fase wordt afgesloten met een samenvatting van de perspectieven op de voorliggende problematiek en de verbanden daartussen. Bij complexe besluitvorming kunnen beslissingscriteria worden opgesteld waar het te nemen besluit tegenaan kan worden gelegd.
3. Besluitvorming (wat willen we?)
In deze fase wordt tot een besluit gekomen. Dit gebeurt door gezamenlijk een afweging te maken. Aan de hand van besliscriteria kunnen indien nodig de argumenten in volgorde van belangrijkheid worden geplaatst. Door alle besliscriteria te rangschikken en vervolgens kort te behandelen worden de betrokkenen meegenomen in het proces. Een discussie tussen de deelnemers aan het besluitvormingsproces kan helpen om argumentatie aan te scherpen. Van belang is dat dit wel leidt tot een gezamenlijk standpunt.
Het BOB-model leidt tot een zorgvuldige besluitvorming waarin de rijkheid aan ideeën uit de groep wordt benut en er aandacht is voor elk gezichtspunt
Toepassing van het BOB-model
Het model kan worden toegepast voor complexe besluitvormingsprocessen, bijvoorbeeld bij grootschalige projecten, maar het kan ook in één vergadering worden toegepast om binnen beperkte tijd met een groep mensen tot besluitvorming te komen. De aanpak vraagt in eerste instantie het geduld om elkaar vragen te stellen en om samen besliscriteria te benoemen. Uiteindelijk leidt deze werkwijze tot een zorgvuldige besluitvorming waarin de rijkheid aan ideeën uit de groep wordt benut en er aandacht is voor de gesprekspartners. Na toepassing van het BOB-model is het besluit door alle deelnemers uit te leggen, inclusief de transparante totstandkoming. Daarbij gaat de besluitvorming over het geheel genomen sneller.
Meer lezen over wat nodig is voor een goede samenwerking en besluitvorming in projecten en organisaties? Ga dan naar onze themapagina over verandermanagement.
